‘Transdiagnostisch denken vereist dat je over je eigen schaduw heen durft te stappen’
Interview met dr. Martin G. Kat
23 september 2024
In de wereld van de ouderenpsychiatrie is het cruciaal om verder te kijken dan louter diagnoses. Tijdens het webinar: 'Stoornisoverstijgend kijken en handelen bij ouderen' op 27 november deelt (ouderen)psychiater-psychotherapeut dr. Martin G. Kat zijn jarenlange ervaring en inzichten over hoe zorgprofessionals kunnen leren om transdiagnostisch te werken.
'De ene depressie is de andere niet, de ene angst is de andere niet. Transdiagnostisch kijken betekent dat we de patiënt in zijn geheel bekijken en verder gaan dan alleen denken in diagnoses.'
Dr. Martin Kat
In de ouderenzorg wordt problematiek complexer naarmate mensen ouder worden. Volgens dr. Kat worden diagnoses vaak te rigide toegepast: ‘de ene depressie is de andere niet, de ene angst is de andere niet. Transdiagnostisch kijken betekent dat we de patiënt in zijn geheel bekijken en verder gaan dan alleen denken in diagnoses. Zo gaan vrijwel alle psychische en psychiatrische aandoeningen gepaard met angsten of somberheid, met te veel of te weinig ontregelend gedrag of met bijvoorbeeld geheugenklachten. Het gaat om de vraag: hoe krijg je zicht op zowel de specifieke kenmerken van een diagnose als de overeenkomsten met andere aandoeningen? We moeten voorkomen dat we mensen met bijvoorbeeld angst en somberheid alleen diagnosticeren met dementie.’
Integrale zorg
Dr. Kat pleit voor een geïntegreerde benadering van zorg waarin artsen en psychologen samenwerken. De medische discipline moet hierbij meer oog hebben voor psychische factoren en niet te veel uitgaan van lichamelijke symptomen. ‘Het is van essentieel belang dat we niet alleen vanuit ons eigen opgeleide kader denken. Een depressie bij een oudere die lijdt aan dementie wordt bijvoorbeeld vaak over het hoofd gezien, maar behandel die depressie juist ook.’Tijdens het webinar leer je ook over praktische tools, zoals de Neuropsychiatric Inventory (NPI), die helpt om gedrag bij ouderen in kaart te brengen los van diagnoses. Ook maak je kennis met de MBI-C. De MBI-C is speciaal ontwikkeld voor het herkennen van vroege stadia van dementie, maar ook voor het herkennen van depressieve- en angststoornissen of van laat ontstane psychosen en kan bijvoorbeeld door huisartsen en praktijkondersteuners worden toegepast. Dr. Kat laat zien hoe verschillende schalen in de praktijk werken en hoe gedragsprofielen inzicht geven in de onderliggende problematiek.
Praktische aanpak
‘Transdiagnostisch denken vereist dat je over je eigen schaduw heen durft te stappen’, benadrukt dr. Kat. ‘Je moet leren accepteren dat het niet altijd of-of is. Dat er naast de verschillen in problematiek ook nogal wat overeenkomsten zijn en wat dit alles betekent voor de begeleiding en behandeling. Je moet de kunst ontwikkelen om voorbij de diagnoses te kijken.’Werk je met ouderen in de gezondheidszorg? Dan is dit webinar voor jou interessant. Leer je liever door kennis uit de praktijk? Ook dan ben je van harte welkom: ‘ik ben een praktijkmens. In dit webinar gaan we vooral aan de slag met casuïstiek. We kijken naar echte situaties en bespreken hoe je transdiagnostisch kunt kijken en handelen,’ zegt dr. Kat. ‘Ik moedig je aan om de inzichten uit het webinar direct toe te passen. Probeer het categoraal denken los te laten, niet te snel conclusies te trekken en stoornisoverstijgend te (be)handelen. Dit gaat je vooruithelpen met de fascinerende maar kwetsbare doelgroep ouderen.’