'Ouderenpsycholoog is het beroep van de toekomst'

Simone: 'Mensen worden niet alleen ouder, de overheid stuurt er ook op aan dat ze steeds langer thuis blijven wonen. Veel verzorgingshuizen zijn daardoor verdwenen en de instellingen die er nog zijn, hebben te maken met cliënten met veel complexere problematiek dan voorheen. Rond cliënten die nog thuis wonen, is het netwerk van groot belang: er wordt veel meer gevraagd van mantelzorgers, de thuiszorg, de huisarts, de wijkverpleegkundige. Tot slot is er de grotere nadruk op eigen regie en zelfmanagement. Zowel voor de ouderenpsycholoog in de instelling als voor de collega in de wijk hebben die ontwikkelingen consequenties.'

Maartje: 'De complexe problematiek van de cliënten die je nu in de verpleeghuizen treft, eist een bijpassende expertise. Niet alleen wat betreft ziektebeelden, zoals van diverse vormen van dementie, maar ook van somatische klachten bij bijvoorbeeld depressie en rouw, en van onbegrepen gedrag. Het werken met cliënten die thuis wonen vraagt juist kennis van de sociale kaart: wie werken er rond mijn cliënt en met wie moet ik mijn kennis delen? Buiten de instellingen is men vaak onbekend met wat de ouderenpsycholoog doet. Daarom besteden we in de GZ-opleiding nadrukkelijk aandacht aan hoe je je met je meerwaarde goed kunt profileren, zodat je tijdig wordt ingeschakeld voordat problemen verder uit de hand lopen.'

Heleen: 'Vaak wordt gezegd dat ouderen behandelen moeilijk is omdat psychische, sociale en cognitieve problematiek bij hen door elkaar spelen. Wij kijken liever naar wat je wél kunt doen. Daarom geven we deelnemers aan de opleiding inzicht in de diversiteit aan stoornissen en gedrag en in hoe je vanuit het behandelprotocol individueel maatwerk levert. Een andere belangrijke competentie is hoe je bijdraagt aan samenwerking. Om goede kwaliteit van zorg te kunnen leveren, moeten zowel het netwerk rond de cliënt als de intramurale en extramurale zorg goed samenwerken. Ouderenpsychologen binnen de intramurale sector wordt steeds meer gevraagd om ook op managementniveau hierover mee te denken. Dat is een goede zaak, en dat proberen we dan ook mee te geven aan de Gz-psychologen in opleiding.'

In koor: 'Zie de ouderenzorg met haar vele veranderingen als een uitdaging! Dit werkveld wordt vaak nog gezien als stoffig en sloom, maar met alle ontwikkelingen die er gaande zijn ervaren wij dat totaal anders. De ouderenpsycholoog is echt het beroep van de toekomst als je kijkt naar de vergrijzing die op ons afkomt. Je kunt zoveel betekenen voor mensen.'

De cijfers:
In 2018 stijgt het aantal 65-plussers tot boven de 3,2 miljoen, waarvan 0,7 miljoen 80-plussers. Dit aantal zal de komende jaren snel toenemen. In 2040 is ruim een kwart van de Nederlanders 65-plusser (4.7 miljoen), waaronder 2 miljoen 80-plussers (CBS). Deze vergrijzing zorgt voor een toenemende zorgvraag en cliënten met een steeds complexere problematiek. Zo groeit het aantal mensen met dementie in Nederland van ruim 260.000 in 2015 tot meer dan een half miljoen in 2050 (Alzheimer Nederland). Uit onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau (2013) blijkt dat ook de groep kwetsbare ouderen in Nederland sterk toeneemt, van 750.000 in 2013 tot 1 miljoen in 2025. Zij lopen extra risico op gezondheidsproblemen of opname in een tehuis. Bijna 900.000 65-plussers geven aan zich eenzaam te voelen, van de 75- tot 85-jarigen is dat zelfs bijna de helft (onderzoek TNS/NIPO 2012, RIVM, Volksgezondheidenzorg.info). Het VUmc berekende dat ruim 15% van de 85-plussers ernstig depressief is (2014). Met name door de stijgende leeftijdsverwachting neemt ook het aantal ouderen met een verstandelijke beperking zichtbaar toe. Trimbos schat dat op dit moment 21 tot 27% van de cliënten met een verstandelijke beperking tot de doelgroep ouderen behoort.