Geweldspatroon van dwingende controle: het toneel en de coulissen

Een vrouw meldt dat haar ex-partner op toevoeging procedeert en al vele rechtszaken heeft aangespannen. De afwikkeling van de scheiding wordt daardoor ernstig bemoeilijkt. Hij eist alimentatie op voor zichzelf en een van hun kinderen die bij hem en zijn nieuwe partner woont en zijn moeder al een tijd niet ziet. Ook wil de ex-man het financiële beheer doen over het pgb van hun oudste kind dat bij moeder en partner woont en tot haar verdriet haar broer al lang niet meer heeft gezien.

Een man wordt beschuldigd van mishandeling van zijn voormalige partner en zijn stiefkinderen en heeft sinds zijn scheiding een paar jaar geleden zijn kinderen niet meer gezien. Twee jongere kinderen hebben een brief geschreven aan de rechter dat zij hun vader niet meer willen zien. Contactherstel komt niet van de grond. De man is veroordeeld en in hoger beroep gegaan. De mishandeling heeft volgens hem nooit plaats gevonden. De getuigenissen zijn op punten heel gedetailleerd en tegelijkertijd vaag, de aangevers kunnen zich veel zaken niet meer herinneren. Terugkijkend ziet de man dat hij in de relatie met zijn toenmalige vrouw werd geïsoleerd en zijn familie en vrienden niet mocht ontmoeten. Hij vermoedt dat de aangiftes over een langere periode zijn voorbereid en op elkaar zijn afgestemd.

Een vrouw die gedurende de relatie kostwinner was en zelfs zonder het zelf te weten als enige partner het gezin langdurig onderhield, woont na de scheiding met haar dochter. Haar jongere zoon is met zijn vader mee gegaan die bij familie inwoont. De zoon wil zijn moeder niet zien en is heel kwaad op haar. Zij stelt niets voor en zij heeft zijn vader in de kou gezet. Zijn vader is zijn held. Ook keurt hij net als zijn vader het gedrag van zijn zus af.

Wat hebben deze casussen over (ex-)partnergeweld gemeen? Zij laten de vele gezichten en slopende gevolgen zien van dwingende controle als geweldspatroon dat ook al veel aandacht kreeg in de educatieve documentaire Zij lijkt het probleem te zijn. De zij kan soms ook een hij zijn. Recentelijk bracht Geweld Hoort Nergens Thuis een factsheet uit over intieme terreur. Dat is soms overduidelijk zichtbaar maar dit psychisch leed speelt zich veel vaker in het verborgene af. Het ondermijnt eigenlijk alle relaties en gaat dikwijls gepaard met grote emotionele en mentale druk en financieel misbruik.

Als docent en deskundige heb ik al de nodige jaren aandacht voor het patroon van dwingende controle. De impact daarvan wordt veel te vaak over het hoofd gezien. Coercive control is in sommige Europese landen verboden door de wet. Ook het CBS tracht om dit best lastige begrip in bevolkingsstudies goed in kaart te brengen. Dwingende controle kan er als charmant, hulpeloos, vriendelijk, behulpzaam of zelfs romantisch uit zien.

De hoogste tijd om aan dit geweldspatroon van dwingende controle bij de RINO Groep een speciale scholingsdag te wijden, want professionals worden ook vaak (onbewust) bespeeld en zaken lopen muurvast. Professionals ervaren dit als uitdagende zaken. Naast het aanscherpen van kennis, het samen reflecteren op een casus en het intensief samenwerken komen er ook kort een ervaringsdeskundige en de coördinator van Filomena, het Rotterdamse Centrum Huiselijk Geweld en Kindermishandeling aan het woord. Voldoende aandacht dus voor de praktijk. Accreditatie bij NIP, NVO, Registerplein en SKJ is aangevraagd.

Auteur: Sietske Dijkstra
Deze blog verscheen onlangs ook op LinkedIn.